Lees ook: wondbehandeling kat
Ontdek in het onderstaande artikel alles over wondbehandeling bij honden: van het aanleggen van verbanden tot laserbehandeling, en zelfs over de bekende mythe van het schoonlikken van wonden.
Wond bij jouw hond
Een wond is simpelweg een breuk in de natuurlijke samenhang van weefsel. Met weefsel bedoelen we hier vooral de huid en onderhuid bij jouw hond.
Tijdens het genezingsproces probeert het lichaam van de hond zo snel mogelijk deze samenhang te herstellen. Normaal gesproken doet een hond dit vanzelf, maar voor diepere wonden kan aanvullende wondbehandeling nodig zijn.
Oorzaken
Een wond kan verschillende oorzaken hebben: beten, aanrijdingen, brandwonden, prikkeldraad, scherpe voorwerpen, of zelfs schoten. Wonden beschadigen niet alleen de huid, maar soms ook meer. Alles met betrekking tot de vacht en huid van honden valt onder de dermatologie bij honden.
Schaafwonden
Oppervlakkige of schaafwonden zijn hier een voorbeeld van. Het lichaam vertoont hierbij een groot regeneratief vermogen en deze wonden kunnen dus genezen zonder littekens achter te laten. Sommige wonden genezen zelfs goed ondanks een verkeerde behandeling. Het lichaam kan hierbij nogal vergevingsgezind zijn.
Echter, zelfs wonden die in principe goed te behandelen zijn, kunnen geïnfecteerd raken en verergeren door onjuiste behandeling. Let dus op dat je de wond van jouw hond in de gaten houdt en goed behandelt.
Littekens bij honden
Ernstige en uitgebreide (diepe) wonden, waarbij ook weefselverlies optreedt, genezen nooit zonder littekens te vormen. In deze gevallen vult het lichaam het weefseldefect op met granulatieweefsel.
Deze uitgebreide wonden moeten altijd volgens een aantal vaste principes worden behandeld om een snelle genezing met een goed cosmetisch resultaat en zo min mogelijk verlies van huid of ander weefsel te bereiken. Houd er rekening mee dat genezing van uitgebreide wonden (bijvoorbeeld brandwonden of ernstig geïnfecteerde wonden) in sommige gevallen lang kan duren en veel inspanning vereist van zowel de eigenaar als de dierenarts!
Vaak zijn er beperkingen voor de hond zelf, zoals het dragen van een kraag of verband.
Wondgenezing bij honden
Hoe verloopt de genezing van een wond in het lichaam? De beschadiging wordt in eerste instantie gevolgd door een opruimreactie van beschadigde cellen.
De bloedtoevoer neemt toe, er worden meer ontstekings- en opruimcellen aangevoerd, en er ontstaat een fibrinenetwerk (roodheid en zwelling).
Dit zorgt voor een versteviging van de wond en probeert infectie buiten te houden. Ook vindt er afvoer van afvalstoffen plaats.
De wond ziet er aan de buitenkant vochtig uit. Bij grote wonden begint daarna de vorming van granulatieweefsel (granulatiefase). Vanuit de wondranden vindt huidvorming plaats. Het tijdelijke fibrinenetwerk wordt vervangen door een permanente bindweefselstructuur.
Binnenin kunnen zich bloedvaten vormen en uiteindelijk vindt een verkleining van deze structuur plaats door samentrekking (littekenretractie). Dit hele proces kan vele maanden duren.
Als er sprake is van infectie, kun je met name etterige afscheiding zien. Bij totale huidnecrose vinden we een zwarte korst over de wond. De geur hierbij is niet prettig.
Over het algemeen kun je zeggen dat hoe beter de doorbloeding van het weefsel is, hoe sneller de wondgenezing en hoe kleiner de kans op infectie.
Via het bloed worden alle factoren aangevoerd die nodig zijn in de verschillende fasen van wondgenezing. Daarom kunnen uitwendige behandelingen die een goede doorbloeding in de weg staan soms funest zijn voor de genezing, zoals strak verband dat te lang wordt gedragen.
Maar ook beschadiging van de eigen bloedvaten, zoals bij een beschadiging van de staartpunt, kan genezing belemmeren; we zien vaak zeer slecht helende wonden in deze gevallen.
Beschadiging van de huid op plaatsen waar door mechanische druk de doorbloeding wordt belemmerd, zoals bijvoorbeeld op de punt van de elleboog tijdens het liggen, zijn ook berucht vanwege hun slechte genezing.
Diagnose van het type wond bij honden
Een goede wondinspectie vooraf is belangrijk voor een mogelijke behandeling. Let op een aantal aspecten:
- Locatie van de wond: dit is belangrijk vanwege de doorbloeding, het type weefsel dat aanwezig is, de mogelijkheid om de huid te sluiten zonder te veel spanning te creëren in het weefsel, en of de hond er zelf bij kan en de wond zelf kan beschadigen.
- Omvang van de wond, zowel in diepte als oppervlakte: dit is onder andere belangrijk vanwege de mogelijkheid van sluiting en de doorbloeding. In het geval van alleen een oppervlakkige schaafwond is meestal geen behandeling nodig, behalve het schoonmaken.
- Leeftijd van de wond: dit bepaalt in grote mate of de wond gecontamineerd (aanwezigheid van bacteriën) of geïnfecteerd (te veel bacteriën) is en dus het type wondbehandeling.
- Vervuiling van de wond: door zand, gras, straatvuil, maar ook door bepaalde stoffen of middelen die soms verkeerd worden gebruikt ter bevordering van de genezing.
- Specifieke oorzaak van de wond: een diepe bijtwond veroorzaakt vaak enorme verscheuring en beschadiging van omliggende weefsels, waardoor de genezing wordt belemmerd.
- Andere factoren van de patiënt: is er sprake van andere onderliggende aandoeningen die de wondgenezing kunnen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld chronische nierziekte of diabetes.
Wondverband bij honden
Bij het behandelen van wonden bij honden komen verschillende technieken kijken, elk met hun eigen expertise (soms kun je ze zelf uitvoeren) en techniek (soms is er apparatuur nodig).
Oppervlakkige wond
Bij een eenvoudige oppervlakkige wond is reinigen vaak voldoende. Gebruik hiervoor gewoon water of eventueel een fysiologische zoutoplossing. Je kunt de hond afspoelen of voorzichtig de wond afspoelen.
Wees voorzichtig met ontsmettingsmiddelen en zalven! Producten zoals ontsmettingsmiddelen en zalven voegen over het algemeen niets toe. Sterker nog, ze kunnen soms de wonden beschadigen.
Verband aanleggen
Een goed verband zorgt voor een schone wondomgeving, bevordert de wondgenezing, vermindert zwelling en bloeding, immobiliseert het wondgebied en vermindert littekenvorming.
Een verband is alleen nodig als er kans is op verdere uitwendige verontreiniging of zelfbeschadiging van de wond. Een eenvoudig elastisch verband is dan voldoende.
Beschermend en ondersteunend verband
Na de behandeling kan, afhankelijk van de locatie en omvang van de wond, worden gekozen voor een beschermend en ondersteunend verband. Dit moet minstens elke 3 dagen worden vervangen.
Hechten van de wond
Soms heeft de wond van jouw hond hechtingen nodig.
'Snelle' wondsluiting door de dierenarts
Hechten is een vorm van wondsluiting. Bij diepere wonden die niet ouder zijn dan 6 tot 8 uur, er goed uitzien (schoon zijn), en vooral waarbij nog geen sprake is van infectie of vervuiling, kan de wond na reiniging direct worden gesloten. Bij bijtwonden geldt dit niet, omdat we dan uitgaan van een besmette wond.
Voor hechtingen en mogelijk andere (primaire) wondsluitingen moet je altijd even langs de dierenarts gaan. Direct na het ontstaan van de wond kun je de wond tijdelijk beschermen door een verband om te doen. Hiermee voorkom je verdere vervuiling en bloeding van de wond.
6-8 uur na het incident
Bij diepere wonden ouder dan 6 tot 8 uur, of met aanzienlijk weefselverlies, of geïnfecteerd kan de wond niet direct worden gesloten. In dat geval zou de wond zeker weer opengaan na verloop van tijd, met als gevolg nog meer weefselverlies. Ook dan moet je altijd naar de dierenarts voor grondige reiniging.
Herstel
Houd het herstel van de wond goed in de gaten, zorg voor minimale spanning op de huid en vervang indien nodig regelmatig verbanden. Vaak herstelt de wond zich vanzelf.
Lasertherapie kan jouw hond helpen bij het genezingsproces, pijn verminderen en ontstekingen verminderen. Wil je meer weten? Ga naar: hond laten laseren - lasertherapie
Behandeling van wonden bij de dierenarts
- Allereerst worden de bacteriën uit de wond gekweekt door middel van een uitstrijkje.
- Daarna volgt de reiniging: het gebied rondom de wond wordt geschoren, terwijl de wond wordt beschermd door een gel. Vervolgens wordt de wond uitgebreid gespoeld met een elektrolytoplossing of fysiologische zoutoplossing. Hierbij worden losse, niet-vitale weefsels en eventuele lichaamsvreemde materialen (zoals zand, gras, etc.) verwijderd.
- Bij een geïnfecteerde wond kan een lage concentratie chloorhexidine worden gebruikt in het spoelmiddel.
De beste wondgenezing ontstaat in een gecontroleerd vochtig milieu: dit stimuleert de opruimreactie, granulatie en huidaangroei, en vermindert pijn en jeuk.
Wonden die vochtig worden gehouden, genezen twee keer zo snel als wonden die aan de lucht drogen. Raadpleeg hierover het advies van je dierenarts, omdat dit kan verschillen per type wond.
Drainage van de wond
Ook drainage van de wond is belangrijk, voornamelijk voor de afvoer van afvalstoffen. Dit zorgt ervoor dat de wond minder dode ruimte heeft waarin infectie kan ontstaan.
De beste manier om aan beide eisen te voldoen, is door een drielaags verband aan te leggen. De binnenste laag zorgt voor vochtbehoud, de middelste laag absorbeert afvalstoffen en vocht, en de buitenste laag biedt steun en bescherming tegen externe verontreiniging.
Beperk de beweging
Probeer de beweging in de wond te beperken. Dit kan lastig zijn op plaatsen waar de huid veel beweegt (bijvoorbeeld de knieën), maar het is cruciaal voor een optimale wondgenezing bij jouw hond.
Verbandwisseling
Je moet mogelijk het verband van je hond vervangen. Hoe vaak je het verband moet vervangen, hangt af van de hoeveelheid afvalvochtproductie en de behoefte om een vochtig milieu te behouden (vraag hierover advies aan je dierenarts). In de praktijk varieert dit van meerdere keren per dag (wat betekent dat de hond in de kliniek moet worden opgenomen) tot eens in de vijf dagen. Er is dus een behoorlijke marge - er zijn veel mogelijkheden op het gebied van 'wonden' bij jouw hond. Zorg er bij het vervangen van het verband voor dat het schoon blijft en goed op zijn plaats blijft zitten.
Dit laatste is vooral belangrijk om te voorkomen dat de hond eraan gaat likken. Verbanden die te strak zitten of anderszins irriteren, kunnen ervoor zorgen dat de hond het verband en vaak ook de wond zelf beschadigt.
Bij een infectie kan antibiotica worden gegeven, bij voorkeur op basis van de kweek die is uitgevoerd. Ook pijnstillers kunnen nodig zijn in het begin. Als de wond op deze manier goed geneest, de infectie verdwijnt en het weefsel gezond blijft, kan de wond na één tot drie dagen worden gesloten. Dan spreken we van vertraagde primaire sluiting. Als de sluiting plaatsvindt tijdens of na de granulatiefase, spreken we van secundaire sluiting.
Wondverzorging
Controleer altijd zorgvuldig de wond nadat deze bij jouw hond is ontstaan en handel volgens de bovenstaande richtlijnen. Als je de wond pas na verloop van tijd ontdekt en het is meer dan een oppervlakkige schaafwond, breng de hond dan naar de dierenarts en laat de dierenarts bepalen wat de beste behandeling is.
Zalf: wondbehandeling bij honden
Vermijd zalven, crèmes en stoffen waarvan de werking niet bewezen is en die de dierenarts niet heeft aanbevolen. Als er tegelijkertijd nog andere problemen zijn (zoals een gebroken poot, gescheurde pezen, shock, etc.), zal je dierenarts hier ook rekening mee houden en de behandeling daarop afstemmen.
Schoonlikken
Likken "Mijn hond likt de wond gewoon schoon", "het is natuurlijk gedrag", we horen het vaak in de praktijk. Maar pas op: laat je hond niet aan de wond likken.
Laat je hond de wonden niet likken. Het 'schoonlikken' van wonden door honden is een hardnekkige mythe onder huisdiereigenaren. Het likken van wonden moet juist worden vermeden en een kraag of verband kan hierbij helpen.
Likken kan de wonden vaak verder beschadigen, maar vooral de tong van je hond is allesbehalve schoon. Net als bij mensen zijn er in de bek van honden veel bacteriën. Hoewel ze over het algemeen goed zijn voor de spijsvertering, vormen ze ook een potentieel gevaar. Honden gebruiken hun bek om van alles vast te pakken en te eten, zelfs poep. Je kunt je voorstellen dat er veel bacteriën zijn die niet goed zijn voor de wond. Daarom is er geen sprake van 'schoonlikken' door honden.
Hulp bij de behandeling van de wond?
Heb je hulp nodig bij de behandeling van de wond? Maak een afspraak met de dierenarts, die verschillende middelen tot zijn beschikking heeft voor een hygiënische reiniging van wonden.